عاملی که می تواند مدرسه را دوست داشتنی تر کند، وجود فضاهایی است که امکان جست و خیز و تحرک در آنها فراهم باشــد. مدارسی که متن فعالیتها و شرایط طراحی معماری آنها، مشوق تحرک و جنب وجوش باشد، زمینه نشاط جسمی و شادابی روحی در افراد آن فراهم می شود که چنین شرایطی موجب علاقه مندی بیشتر بچه ها به محیط مدرسه می گردد.
حرکت و جنب و جوش، حتی در زمان یادگیری
يكـی از مهمترین معايب آموزشــی، در ســاعات یادگیــری، نشســتن های طولانی مدت و بدون تحرک یا کم حرکت بچه ها در یک مکان ثابت است، كه بايد آن را رفــع كرد. برای ایــن منظور بايد شــیوه فعالیت و برنامه یادگیری اولا به گونه ای باشد که لازم نباشد دانش آموزان در یک نقطه ثابت مســتقر شوند، و ثانيا طراحی فضاها و مبلمان آنها متناسب با این رویکرد باشد؛ يعني رویکرد استفاده از شیوه های گوناگون یادگیری و تعریف برنامه های آموزشی متکی بر فعالیتهای دانش آموزی و یا همان بحث همیشگی مدرسه دانش آموز محور.
در چنیــن وضعیتی وجــود مبلمان متنوع و متحرک، صندلیهای چرخدار در اندازه های مختلف و در گوشه و کنار فضاهای یادگیری، تــوأم با طرح درس پویا و منعطف، ضروری است. فضایی که در آن دانش آموزان در حرکت و پویایی باشند و بتوانند فعالیتهای گوناگونی را در گوشــه و کنار فضا انجام و موقعیت مکانی خود را مکرراً تغییر دهند. چنین شرایطی خودبه خود مانع سکون طولانی افراد می گردد.
ورزش کردن، حتی برای خرید از بوفه مدرسه
چرا فکر می کنیم که در ســاختمان يك مدرسه، برای رسیدن از یک نقطه به نقطه دیگر اگر چند راه وجود داشــته باشد بايد همه آن راهها بدون زحمت و مانع باشد؟ چه اشکالی دارد که یکی از این راهها با موانعی طراحی و اجرا شــود که عابر در آن مسیر، وادار به تحرک و ورزش شود؟ یعنی در یک مدرسه، برای برخی فضاها، دو یا چند مسیر دسترسی تعریف کنیم، و یکی از مسیرها را با ابزار و موانعی مجهز كنيم، تا به گونه ای یک راه تندرستی ایجاد کرده باشیم. البته انتخــاب مبدأ و مقصــد در این موضــوع اهمیت دارد. مثلا دفتر مدیر مدرسه نمی تواند مقصد مناسبی برای این منظور باشــد. اما بوفه مدرسه، کارگاه ها، سالن غذاخوری، فضاهای ورزشی، برخی فضاهای یادگیری و هر فضایی که چندان رسمی نباشد، و بسیاری از ديگر فضاهای مدرســه می تواند این نوع از مســیرهای دسترسی را داشته باشد.
موانع بی خطر و دعوت کننده
اما چــه موانع و ابزارهايــی را باید در این نوع مســیرها پیش بینی کرد؟ پاسخ این سؤال کاملا باز و مبتنی بر خلاقیت شماســت. مــواردی مانند اســتفاده از سطوح شیبدار، پستی و بلندی، شبکه طنابــی، دالان های شــفاف در ترازهای ارتفاعــی گوناگــون، صخره مصنوعی، اســتخر توپ، نردبان طنابی، لاستیک خودرو جهت عبور از داخل و یا روی آن و بســیاری از ایده ها و ابزارهای خلاقانه ای که متناســب با موقعیت های مدرسه شما می توان به کار بست.
البته روشن اســت که این موانع نباید خطرآفرین باشند. همچنین باید جذابیت و دعوت کنندگی لازم را داشــته باشــند تا بچه ها در بیشــتر مواقــع، به جای راه دسترسی معمول و هموار، مسیر مشوق تحرک به وســیله این موانــع را انتخاب کنند.
صخره نوردی و رفتن به طبقات بالاتر
موضــوع بالا فقــط در مســیرهای دسترســی در یــک طبقــه محــدود نمی شــود. صخره نــوردی، نردبــان و یا شــبکه طنابی، سرســره و راههای مشــابه اینهــا می توانند بــه موازات حضور دسترسی های عمودی معمول، مانند راه پله، یک طبقه مدرســه را به طبقــه دیگر مرتبط ســازند. اینجا نیز دو موضــوع امنیت و دعوت کنندگی از اهمیت بالایــی برخوردارند. قرارگیری تشــک ایمنــی در دامنــه و وســعت مناسب، در محل صخره نوردی و یا هر روش مشــابه دیگر جهت دسترسی به طبقــات بالاتر، یکــی از این تمهیدات اســت. همچنین مناسب است این نوع از دسترسی ها در برخی موارد به جهت حفظ امنیت، در دو یا سه مرحله، یک طبقــه را به طبقه دیگــر متصل کند. هر چند ممکن اســت شــما بتوانید به وسیله یک سرســره سرپوشیده شفاف با طراحی مناســب و ایمن، طبقه دوم یا حتی سوم را به همکف متصل کنید.
حیاط پویا، حیاط مشوق تحرک
شــاید مهمترین بخش از یک مدرسه کــه می تواند هــدف مورد بحــث ما را حمایت کند حیاط مدرســه است. البته نه حیاط ایستا، خاکستری و یکنواختی که بیشتر مشوق سکون و توقف است تا جنب وجوش و تحرک. اکثر مــدارس موجود ما حیاطی مربع یا مســتطیل با کــف آسفالت شــده و خاک گرفته دارند که تنها نقشــی که بر آنها دیده می شــود، خطوط موازی و یا نقاط ممتد در راســتاهای متوازی برای تشکیل صفوف مراسم صبحگاه هستند. البتــه خطوط پیرامون زمیــن والیبال، فوتبال و بسکتبال هم در بعضی مدارس دیده می شود.
خوشبختانه مدتی اســت که طرحی به نام "حیاط پویــا" در برخی مدارس به اجرا درآمده اســت. هرچند خروجی این طرح نباید محدود به خط کشــیها و نقــوش جذاب در کف حیاط باشــد، بلکه ظرفیت حیاط مدرسه برای تشویق تحرک و حتی یادگیری بچه ها به مراتب بیشتر از اینها است. حیاط یک مدرسه باید عرصه بندی شود و مانند یک پارک، مجهز به فضای ســبز، پستی و بلندی، وسایل بازی و ورزشی گروهی و فردی، بتواند با یک تنوع فضایی بالا، بســیاری از امکانات مشــوق تحرک و نشاط را در خود جای دهد.
باز هم مناسب تر دیدیم تا برخی ایده های مرتبط با این بحث را به شکل مصور با هم مرور کنیم:
در هر صورت می توان گفت مدارسی که نــه فقط زنــگ ورزش آنها، بلکه متــن فضاها و فعالیتهــای آنها، نيز موقعیتهایی مناســب بــرای تحرک، جســت و خیــر و نشــاط جســمی و روحی بچه هاســت، مدارسی جذاب و دوست داشــتنی هســتند. راهکارهای زیادی با هزینــه نه چندان زیاد وجود دارد كــه و می تواند موجب نشــاط و پویایی مدرســه باشد. فقط کافی است با این نگاه در فضاهای مدرســه خود قدم بزنید و گوشــه و کنار مدرســه را بررســی کنید، آنگاه خواهید دید که انــواع راههای خلاقانه به ذهنتان ورود می یابد. با کمترین هزینه و بیشــترین تأثیر. در مقالات بعدی، مــوارد دیگر تأثیرگذار در محبوبیت مدرســه را، که بــه کمک طراحی معمــاری و مبلمان مدرســه قابل دستیابی باشند، را مورد بررســی قــرار خواهیــم داد.
منبع :
https://www.moblodecor.com