دلایل تمایل خریداران ایرانی به مبلمان خارجی چیست؟

صنعت مبلمان بعنوان صنعتی اشتغالزا، مولد و قديمی در اكثر كشورهای جهان از اهميت ويژه ای برخوردار است. رشد و توسعه این صنعت می تواند تاثیر بسزایی در افزایش تولید ناخالص داخلی و کسب درآمدهای غیر نفتی برای کشورها داشته باشد. این صنعت در ایران 4 درصد نیروی کار صنعتی و 72 درصد ارزش افزوده کل صنایع چوب کشور را به خود اختصاص داده است. با وجود پتانسیل عظیمی که در صنعت مبلمان وجود دارد، امروزه شاهد آن هستیم که سهم قابل توجهی از بازار مبلمان کشور به تولیدات خارجی اختصاص دارد و بخش اعظم تولیدکنندگان نیز به واردات روی آورده اند، به طوری که ادامه این روند و عدم چاره اندیشی مسوولین و تصمیم گیران برای این مهم، تعطیلی واحدهای صنعتی، بیکاری طیف عظیمی از نیروی کار و همچنین خروج میلیون ها دلار ارز از کشور را در پی خواهد داشت. این مقاله تلاش می کند تا به ریشه یابی دلایل تمایل خریداران داخلی به مبلمان خارجی و معضلات ناشی از آن برای توسعه این صنعت اشتغالزا و درآمدزا بپردازد.

صنايع چوب از جمله صنايعی است كه از گستردگی زيادی به صورت صنف و صنعت برخوردار است. این صنعت در کشور ایران با حدود پنجاه هزار واحد تولیدی بزرگ و کوچک (13.9 درصد از کل واحدهای بخش صنعت کشور)، بیش از 150 هزار نفر شاغل (7.8 درصد نیروی کار بخش صنعت کشور) و 6630 میلیارد ریال ارزش افزوده (2/3 درصد ارزش افزوده از بخش صنعت کشور) دارای توان بالایی در تولید و صدور محصولات چوبی است. در این میان اهمیت صنایع مبلمان و مصنوعات چوبی بیش از سایر بخش های صنایع چوب است چرا که این دو زیر گروه صنعت چوب به تنهایی 80 درصد کل مراکز تولیدی، 4 درصد نیروی کار و 72 درصد ارزش افزوده کل صنایع چوب کشور را به خود اختصاص داده اند.

طی سال های اخیر تغییر فرهنگ مصرفی مردم و افزایش جمعیت شهرنشینی باعث تحول زیادی در بازار مصرف این محصولات شده و حتی در اقشار کم درآمد جامعه نیز استفاده از مبلمان جزو نیازهای اساسی قلمداد می شود. بنابراین این محصول به دلیل گوناگونی متقاضیان و مصرف کنندگان، دارای تنوع بسیار بالایی است. تنوع و تعداد آن باعث شده که به یک کالای مصرفی تبدیل شود و در نتیجه تقاضای دایمی باعث عرضه دایمی آن شود. عرضه دایمی، نیاز به تولید مستمر دارد که در نهایت باعث ایجاد اشتغال می شود که از جمله خروجی های مهم این صنعت علاوه بر محصول اصلی آن یعنی مبلمان است.

صنعت مبلمان کشور با وجود مزیت های نسبی در بخش تولید و صادرات از جمله وفور نیروی کار ارزان، پایین بودن هزینه انرژی و حمل و نقل، کشش تقاضای بازار بزرگ کشورهای حوزه خلیج فارس و آسیای میانه، بدلیل مشکلات عدیده ای که در بخش تولید، صادرات و قوانین و مقررات وجود دارد نه تنها نتوانسته به توسعه ای شایسته و سهم قابل قبولی در بازارهای بین المللی دست پیدا کند، بلکه در بازار داخلی نیز موفق نبوده بگونه ای که حتی بازارهای داخلی نیز تبدیل به نمایشگاه محصولات مبلمان خارجی شده است و خریداران داخلی در اکثر موارد تمایل بیشتری به خرید مبلمان خارجی دارند.

دلایل تمایل خریداران ایرانی به مبلمان خارجی چیست؟

گسترش تجارت جهانی برای رشد و توسعه کل اقتصاد دنیا از اهمیت زیادی برخوردار است. این مهم به خصوص برای کشورهایی که با کمبود منابع روبه رو هستند از اهمیت بیشتری برخوردار است. در عین حال در برخی موارد مبادلات تجاری و مخصوصا واردات می تواند در داخل کشورها نتایج منفی بر جای بگذارد. در شرایطی که صنایع داخلی به دلایل گوناگون توان رقابت با محصولات مشابه خارجی را نداشته باشند، واردات فشار مضاعفی بر واحدهای تولیدی داخل تحمیل می کند. این مشکل زمانی بارزتر می شود که واردات غیرقانونی نیز در کشور وجود داشته باشد.

در کشور ما عوامل متعددی باعث شده است تا بسیاری از صنایع از جمله صنعت مبلمان نتوانند به راحتی در مقابل محصولات مشابه خارجی رقابت کنند که از آن جمله می توان به: محدودیت منابع مالی واحدهای تولیدی، عدم بهره گیری از تکنولوژی های جدید تولید، اعمال تعرفه های نامناسب، عدم توجه به روشهای نوین بازاریابی، طراحی و ... اشاره کرد. در حال حاضر شاهد آن هستیم که مبلمان خارجی در بسیاری از موارد در ارتباط با جلب مشتری، گوی سبقت را از محصولات داخلی ربوده و مصرف کننده در انتخاب دو محصول مبلمان مشابه داخلی و خارجی، اولویت خود را به خرید محصول خارجی می دهد. در اینجا به بعضی از دلایل تمایل مصرف کنندگان به مبلمان خارجی اشاره می شود:

1 - عملکرد نامطلوب تولیدکنندگان داخلی: نگرشها و نحوه رفتار و عملکرد تولیدکننده در زمینه تولید و عرضه محصول یکی از دلایل عمده گرایش مصرف کننده به خرید یا عدم خرید محصولات است. تولیدکننده ای که فعالیت خود را صرفا برای سودآوری و آن هم در مقطع زمانی کوتاهی انجام دهد، نمی تواند امید به تولید و فروش محصول خود در بلندمدت داشته باشد. در مقابل، توجه تولیدکننده به شناخت سلایق مشتری و تولید محصول متناسب با نیازها و سلیقه آنها (از لحاظ قیمت، تنوع، عملکرد، رضایت، استاندارد و ...) می تواند عاملی برای تولید و فروش بیشتر در بلندمدت باشد. بخشی از عدم تمایل مصرفکنندگان به خرید مبلمان داخلی نشأت گرفته از عملکرد تولیدکنندگان داخلی است که در این خصوص می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- عدم شناخت مشتری: امروزه شناسایی مشتری به لحاظ سن، جنس، تمایلات، خواسته ها و ... یکی از اساسی ترین نیازهای هر تولیدکننده برای برنامه ریزی است. تولیدکننده باید مشتری محصول خود را بشناسد و متناسب با خواسته های آنها محصول خود را ارایه کند. کمبود تحقیقات در زمینه مشتری یکی از بزرگترین دلایلی است که میان تولیدکننده و مصرف کننده شکاف ایجاد کرده است. در واقع با انجام تحقیقات میدانی، تولیدکننده به راحتی می تواند به اطلاعات موردنیاز خود در زمینه شناخت مشتری پی ببرد.

- عدم توجه به خواسته مشتری: علت بعدی که می تواند ناشی از ضعف عملکرد تولیدکننده باشد، عدم توجه به سلیقه و خواسته های مشتری است. تمرکز بر سودهای کوتاه مدت و عدم توجه به کیفیت محصول و رضایت مشتریان از سوی برخی از تولیدکنندگان داخلی، سبب شده تا تمایل مشتریان به کالاهای داخلی کاهش یافته و به سمت محصولات خارجی گرایش پیدا كنند که این امر زمینه ساز ورود کالاهای خارجی به بازارهای داخلی شده است. تولیدکننده ای که به هر دلیل تولید خود را متناسب با خواست مشتری ارایه نکند، نمی تواند به پایبندی مصرف کننده برای خرید محصول خود امیدوار باشد.

- عملکرد نامطلوب برخی تولیدکنندگان: برخی از تولیدکنندگان مبلمان داخلی به دلایل گوناگون دارای عملکرد نامطلوبی در زمینه کیفیت، استاندارد، قیمت، فروش، خدمات پس از فروش و ... بوده اند و این باعث شده دیدگاه خریداران نسبت به مبلمان تولید داخل منفی شود.

2 - عدم ارایه طرح های جدید و متنوع: یکی از اصول اولیه بازاریابی، ارایه محصول مطابق خواست و سلیقه مشتری است و به دلیل تنوع طلبی مشتری، محصول تولیدی باید متنوع (از لحاظ رنگ، طرح، اندازه، عملکرد و ...) باشد تا تمامی سلیقه ها را ارضا کند. یک تولیدکننده آینده نگر بایستی بتواند متناسب با سلیقه بازار، محصولات جدیدی تولید و عرضه کند. تنوع در مبلمان خارجی (بعنوان مثال مبلمان ترکیه) یکی از عواملی است که مصرف کننده داخلی را به سمت خرید آن سوق می دهد. در مقابل تولیدکنندگان داخلی در بسیاری موارد محصولات خود را به دلایل تکنولوژیکی، مالی، مدیریتی و... به چند نمونه محدود کرده اند. تولیدکنندگان باید با ارایه طرح های متنوع و جدید برای سلیقه های مختلف به همراه رعایت استانداردهای کیفیتی و ارگونومیکی نظر خریداران را به خود جلب کنند، زیرا خریدارانی که انتخاب های گوناگونی ندارند به سراغ کالاهای وارداتی می روند و گاهی کالایی که شاید کیفیت کالای داخلی را هم نداشته باشد به قیمتی گزاف تر خریداری می کنند، چرا که طرح ها، رنگ ها و راحتی مورد نظر خود را در کالاهای تولید داخل نمی بینند.

3 - به روز نبودن تکنولوژیهای تولید داخل: تکنولوژی تولید هر روزه دچار تحول شده و تغییر می کند. اکثر این تغییرات به صورت مستقیم و غیرمستقیم عاملی است که در نهایت مصرف کننده از محصول خریداری شده رضایت بیشتری پیدا کند. امروزه یکی از ارکان اصلی تولید بویژه در مقیاس صنعتی، ماشین آلات پیشرفته و همگام با تکنولوژی روز دنیا است که متاسفانه یکی از نقاط ضعف اصلی صنعت چوب کشور ما نیز است. فرسودگی ماشین آلات این صنعت از یک سو و افزایش بهای ماشین آلات جدید از سوی دیگر باعث شده تا اکثریت مراکز تولیدی با ماشین آلات فرسوده و مستهلک به ادامه فعالیت بپردازند و قادر به نوسازی ماشین آلات خود نباشند که علاوه بر تاثیر منفی بر کیفیت و کمیت تولیدات، هزینه تعمیر و نگهداری آنها نیز باعث افزایش قیمت تمام شده می شود.

4 - عدم استفاده از روشهای نوین بازاریابی: علوم بازاریابی امروزه دچار تحولات عظیمی شده است. در جهان امروز بقای تولیدکننده با مشتری گره خورده و تولیدکننده از هر منفعتی حتی سود برای رضایت مشتری دست برمی دارد. متاسفانه تکنیکهای بازاریابی که سالهاست در کشورهای صنعتی به کار می رود، در کشور ما یا وجود ندارد یا در سطح محدود استفاده می شود. تحقیقات نشان می دهد یکی از دلایل ناموفق بودن شرکت ها از ناتوانی آنها در بهره گیری از فنون بازاریابی نشات گرفته است.

5 - عدم بهره گیری از مواد اولیه چوبی و یراق آلات مناسب: استفاده از مواد اولیه مناسب یکی از مهمترین عواملی است که در کیفیت محصول ارایه شده به مشتری تاثیر به سزایی می گذارد. مواد اولیه از جنبه های کیفی، کمی و قیمت در تولید مصنوعات چوبی و مبلمان تاثیر می گذارد. به رغم تولید بسیاری از مواد اولیه مورد نیاز صنایع مبلمان در داخل کشور، متاسفانه معضلات کیفی آن همچنان پا برجاست و کیفیت این مواد با مشابه خارجی آن قابل قیاس نیست و این اختلاف کیفیت مواد در کیفیت محصول نهایی نیز ظهور خواهد کرد و چنانچه این امر در کنار تکنولوژی برتر تولید یراق آلات و مواد اولیه خارجی قرار گیرد و فاصله نوآوریهای موجود در این بخش لحاظ شود، تولیدات کشور قابل رقابت کیفی با محصولات خارجی نخواهد بود. همانگونه که مشاهده می شود شرکتهای خارجی با بهره گیری از مواد اولیه مناسب، محصولی متفاوت از محصولات داخلی ارایه می کنند که مورد توجه بسیاری از خریداران مبل است.

6 - مشخصات محصول: یک عامل مهم برای انتخاب محصول توسط مشتری، مشخصات آن است. در واقع یک محصول بایستی دارای مجموعه مشخصات مطلوب از نظر مشتری باشد تا اقدام به انتخاب آن کند. در بسیاری موارد دلیل انتخاب محصولات خارجی توسط مصرف کنندگان وجود تفاوتهای اساسی میان محصول خارجی با مشابه داخلی آن است. در مورد تفاوتهایی که میان محصولات تولید داخل (به طور عموم) و محصولات خارجی وجود دارد و عاملی برای انتخاب و گزینش محصولات خارجی توسط مصرف کنندگان کشورمان می شود میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

- قیمت مناسب تر با توجه به کیفیت مبلمان: مصرف کننده با توجه به محدودیت درآمدی خود در برابر تغییرات قیمت از خود واکنش نشان می دهد. بنابراین قیمت مناسب یکی از عوامل بسیار مهم در جذب مشتری است. مشتریان با مقایسه در محصول و در نظر گرفتن تفاوت های آنها حتما عامل قیمت را در نظر گرفته و در انتخاب نهایی خود قیمت مناسب تر را دخالت می دهند. در این میان در مواردی که قیمت محصولات خارجی در مقایسه با قیمت محصولات داخلی مناسب تر باشد، تمایل مصرف کنندگان به خرید محصول خارجی بیشتر خواهد بود. بهره گیری از بازارهای بین المللی و تولید انبوه، یکی از دلایل اصلی و مهمی است که قیمت محصولات خارجی را نسبت به محصولات داخلی کاهش می دهد.

- عملکرد بیشتر و بهتر: در مقایسه برخی از انواع مبلمان به راحتی می توان کارایی و عملکرد مطلوبتر مبلمان خارجی را با مشابه داخلی آنها مشاهده کرد. کارایی و عملکرد مطلوبتر در واقع نتیجه طراحی و ساخت خوب یک محصول است. چنانچه تولیدکننده در فرایند طراحی و ساخت یک محصول بتواند موفق عمل کند در زمینه رقابت نیز از پتانسیلهای زیادی برخوردار خواهد بود. از این رو ضروری است توجه بیشتری در زمینه طراحی و ساخت محصولات داخلی شود تا امکان رقابت بیشتر نیز برای محصولات داخلی به وجود آید.

- عمر مفیدتر: بهره گیری از تکنولوژی جدید، استفاده از مواد اولیه مناسب، رعایت استانداردهای جهانی و سختگیرانه، هماهنگی محصول با ساختار انسان (ارگونومی) و ... همگی باعث شده تا طول عمر مفید برخی از محصولات خارجی بالاتر از محصولات مشابه داخلی باشد. همین عامل یعنی طول عمر مفیدتر به معنی پرداخت هزینه کمتر در مقایسه با بازدهی محصول است. بنابراین طبیعی است که گرایش به خرید محصولات مبلمان خارجی بیشتر باشد.

7 - داشتن استانداردهای جهانی: بهره مندی یک کالا از استانداردهای روز جهان، می تواند به عنوان یک مزیت محسوب شود. برخی از محصولات خارجی که در کشور ما عرضه می شوند دارای استانداردهای جهانی هستند و این خود نیز عاملی برای تمایل خریداران به آنهاست. بطور کلی با گسترش استانداردهای محصولات مبلمان و اجباری کردن این استانداردها، می توان از عرضه مبلمان بدون کیفیت در داخل و همچنین صادرات مبلمان غیر استاندارد با نام مبلمان ایرانی جلوگیری کرد.

مشکلات و چالش های واردات و مصرف بیش از حد مبلمان خارجی

به طور کلی واردات و صادرات دو بال تجارت جهانی محسوب می شوند. بدون شک کسی منکر واردات هدفمند مبلمان به کشور نیست چرا که وارداتی که به صورت منصفانه بدون دامپینگ و با استانداردهای مناسب وارد کشور شود می تواند باعث ایجاد رقابت و افزایش کیفیت تولید داخل شود. با واردات هدفمند و تنگتر شدن عرصه رقابت داخلی، بسياري از تولیدکنندگان ضعيف كه قابليت تطبيق سريع خود با شرايط جديد را نداشته باشند، در كوتاه مدت از صحنه رقابت حذف می شوند، اما شركتهایی كه قادر به ماندن در صحنه رقابت باشند، بدون شک قابليت حضور در بازارهای جهانی را نيز خواهند داشت، چرا كه رقابت در مقياس جهانی را در بازارهای داخلی تجربه کرده اند. ولی متاسفانه در حال حاضر افزایش بی رویه واردات مبلمان ارزان قیمت و غیر استاندارد از کشورهایی مثل چین، بازار تولیدکنندگان مبلمان داخل را به رکود کشیده است. طبیعی است که اکثر تولید کنندگان داخلی توان رقابت با مبلمان بسیار ارزان قیمت چینی که ارزان بودن آن در اثر پایین بودن هزینه های نیروی انسانی و دسترسی به ماده اولیه ارزان قیمت است را ندارند. از آثار سوء این پدیده می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1 - كاهش اشتغال نيروي انساني: همانطور که ذکر شد، 4 درصد نیروی کار صنعتی در صنعت مبلمان مشغول به کار هستند. صنعت مبلمان بر عکس صنایعی از قبیل فولاد، سیمان، خودرو و پتروشیمی که ذاتا متمرکز هستند و در آنها توزیع واحدهای تولیدی به معنای واقعی مانند صنایع مبلمان نیست، در همه جای ایران توزیع متناسب یافته و متاثر از بازار مصرف، وجود مواد اولیه، نیروی کار ماهر و غیره بوده است، به طوری که گفته می شود صنایع مبلمان در ثبات روستاها و شهرهای کوچک به خاطر ایجاد اشتغال و در نتیجه درآمد نقش اساسی داشته است، بنابراین صنعت اشتغالزایی محسوب می شود. با این وجود، با ادامه روند فعلی و واردات بیش از حد مبلمان در آینده شاهد تعطیلی تعداد واحدهای تولیدی بیشتری در این صنعت كه تاب مقاومت و رقابت در برابر رقبای خارجی را ندارند خواهیم بود که این عامل، بیکاری خیل عظیمی از نیروی کار و متعاقبا آثار منفی اجتماعی را در پی خواهد داشت.

2 - خروج ارز از كشور: دليل ديگری برای واردات بیش از حد مبلمان به شمار می رود. براساس گزارش گمرک مقایسه وضعیت واردات و صادرات مبلمان در سال گذشته نشان می دهد که نسبت واردات به صادرات (شاخص واصا) حدود 11 برابر بوده که این به معنای خروج میلیون ها دلار ارز از کشور است. این وضعیت موجب شده تا اغلب تولیدکنندگان در این صنعت، به واردکنندگان محصول تبدیل شوند و سطح اشتغال و ایجاد ارزش افزوده در آن به شدت مورد تهدید قرار گیرد. بديهی است در صورت وجود توليدات مرغوب داخلی، هيچ فرد ميهن پرست و وطن دوستی حاضر به خريد مشابه خارجی آن توليدات نخواهد بود. بنابراین لازم است با مكانيزم های زمان بر به سطح كيفی مطلوب دست يافت.

نتیجه گیری

از آنجایی که صنعت مبلمان یک صنعت "کارگر بر" و "منابع بر" است و می تواند ذی نفعان زیادی را پوشش دهد و تحول در آن سبب تحول در بسیاری از صنایع وابسته و مرتبط با آن نظیر چوب بُری، نئوپان سازی، چسب سازی، روکش و لایه، یراق آلات، رنگ سازی و غیره می شود، بنابراین ضرورت دارد تا با برنامه ریزی مناسب از این امکان جذاب برای توسعه سرمایه گذاری و اشتغال مولد استفاده شود. در این بین لازم است تا فعالیت های توسعه ای متعددی در جهت رشد کمی و کیفی این صنعت و ارتقای جایگاه آن انجام شود که شامل جذب سرمایه گذاری جهت توسعه تکنولوژی تولید، استفاده از بخشی از منابع ارزی جهت به کارگیری دانش فنی، تجهیزات و نخبگان صنعتی جهت ایجاد توسعه پایدار در صنعت، برگزاری دوره های آموزشی و توسعه مهارتهای نیروی انسانی برای تولید محصولات کیفی و مشتری پسند، تشکیل کنسرسیوم صادراتی جهت حضور در بازارهای هدف بر اساس برنامه های از پیش مطالعه شده و معکوس کردن فرایند واردات به سوی صادرات می باشد.

منبع :

moblodecor.com